«Қарызсыз қоғам» жобасына бір жыл: Тұтынудан үнемдеу мәдениетіне дейін

23 тамыз 2024, 17:30

1 014

Өткен жылдың мамыр айында кез келген тұрғынға қаржылық сауатты арттырып, қарыздан құтылуға көмектесетін «Қарызсыз қоғам» жобасы іске қосылған еді, - деп хабарлайды "Opennews.kz" ақпарат агенттігі.

Биыл жоба жаңа тыныс алды және проблемалық борышкерлерді де оңалту бағдарламасы қолға алынды. Осы орайда «Қарызсыз қоғам» жобасының жетекшісі Ақмарал Бекмұрзаева жобаның басты жетістіктері мен бағыттары туралы айтып берді.

115 мың адам қаржылық сауатын арттырды.

2024 жылы еліміздің барлық өңірінде 200 мың адам қаражатқа жауапкершілікпен қарап, табысты арттырудың әдіс-тәсілін үйренеді. Бұған қоса, мектеп, колледж және жоғары оқу орнына арналған оқу құралдары әзірленеді. Бұл қадам 100 мыңға жуық студент пен 450 мың жоғары сынып оқушыларының сауатын арттыруға мүмкіндік береді. Осылайша, жоба аясында 750 мың адам қамтылады.

«AMANAT» партиясы «Қарызсыз қоғам» жобасын үнемі жетілдіріп келеді. Жобаға қатысушылардың 75%-ы – әйелдер. Оның жартысынан көбісі – көпбалалы аналар. Партия оларға жағдайды жақсартудың жаңа құралын ұсынды. Атап айтқанда, оқудан өткен әйелдер жеке кәсібін бастау үшін қайтарымды грант пен лизингке құрал-жабдық сатып ала алады. Бастама аясында жыл соңына дейін 3500 әйелді қамту жоспарлануда.

«Бұл ретте, біз бүгінгі кездесуге қатысып отырған кәсіпкер әйелдердің тәжірибесіне сүйенгіміз келеді. Сіздердің міндеттеріңіз – жоба тәлімгерлерімен бірлесіп, әйелдерді оқыту және оларды тұрақты табыс табатын деңгейге жеткізу. Олар өздеріңізге қарап бой түзейді. Сіздер үлгі болуларыңыз керек. Бұл – «Қарызсыз қоғам» жобасын жүзеге асырудың жаңа кезеңі», – деді Ерлан Қошанов.

«Қарызсыз қоғам» жобасында өткен жылы 65 мың адам, биыл – 49 мың адам білім алды. Бұл үлкен көрсеткіш. Қатысушылардың жартысына жуығы білікті қаржы және заң мамандарының көмегін алды. Бұл ретте, шоттың бұғатталуынан бастап, қарызды қайта құрылымдау, соттан тыс банкроттық рәсімдеу, коллекторлармен жұмыс секілді 20 бағытта көмек жүргізілді. Сондай-ақ, қаржы сарапшылары бизнес-жоспар жазу, отбасылық бюджетті қолға алуды үйретті. Ең бастысы – жоба қатысушыларының санасы түбегейлі өзгергенін көріп отырмыз. Тығырыққа тіреліп, шығар жол жоқ деп ойлаған борышкерлердің қарызы қайта қаралып, үміт сәулесі пайда болды.

Қаражатты дұрыс жоспарлау, дұрыс басқару тәсілдері болмаса, адам қанша табыс тапса да, жеткізе алмайды. Мәселен ауылдағы ең табысы жоғары мамандар – мұғалімдер. Олар 300 мың, 400 мың, 500 мың теңге жалақы алса да, несиеден көз ашпайды. Тура осы қаражатты жұмыссыз отырған, көпбалалы аналар бәріне жеткізіп, қарызсыз өмір сүрер едім деп армандайды. Мәселе табыс көлемінде емес, ойлау жүйесінде екенін түсініп, қатысушыларды тұтыну психологиясынан үнемдеу психологиясына бағыттап жатырмыз. Ауыл тұрғындары күнделікті газдалған сусын, чипсы алса, қала тұрғындары – кофе мен десертке ақша жұмсайды. Мұның бәрін үнемдеп, ақшаны тиімді жұмсауға болады.

Әрине, 10 облысты қамтыған су тасқыны жағдайы біздің жұмысымызға да әсер етті. Батыс Қазақстан облысында жағдай қиындап, оқуды тоқтатуға мәжбүр болдық. Қалған аймақтар қалыпты режимде жұмыс істеуде. ТЖ кезеңінде несие борышкерлеріне көмек көрсететін заңгерлер мен қаржы сарапшыларының жұмысын күшейттік. Тіпті біздің жобаға қатыспағандар да көмекке жүгіне алды. Көбісінің құжаттары жоғалған, қалпына келтіру үшін не істерін білмеді. Біз ЭЦҚ, анықтама, несие шартының көшірмесін алу, тіпті несиені кейінге қалдыру туралы өтініш беруде де жәрдем еттік.

Банктер де қоғамның дамуына мүдделі

Бір жылда біздің жобаны қолдайтын банктер саны да артты. Кез келген банк өз бизнесінің ұзақ мерзімді дамуы туралы стратегиялық тұрғыдан ойласа, несиелік қарыздарды уақытында қайтаратын, қаржылық білімі бар, сауатты халық қажет екенін түсінеді. Расында да банктің әлеуметтік жобаларға қатысуы үлкен рөл атқарады. Егер қоғамның қаржылық сауаты өте төмен болса және бұл экономикаға теріс әсер етсе, банктер де мұның қандай ықпал тигізетінін түсінеді. Сондықтан, бәрі бір-бірімен тығыз байланысты.

«Қарызсыз қоғам» – елдегі барлық ірі банктерді біріктірген алғашқы жоба. Еліміздің барлық ірі банктері – Freedom Bank, Банк Центр Кредит, Halyk Bank, Altyn Bank, Bereke Bank, Еуразиялық банк, Forte Bank, Home Credit, Jusan, Nurbank, Bank RBK жобаның серіктесі атанды. Президент өз Жолдауында жобаның ауқымын кеңейтуді тапсырған еді. Әзірге Үкімет 2026 жылға дейінгі үш жылға арналған Жол картасын бекітті.

Сондай-ақ, «Қарызсыз қоғам» жобасының жалғасы ретінде борышкерлердің табысын арттыру мен проблемалы кредиттерден арылтуды мақсат етіп қойдық. Бұл үшін Жамбыл облысы Меркі ауданында «Агросауат» орталығы пилот ретінде ашылды. Онда адамдар ауылшаруашылық дағдыларын үйреніп, керекті құрал-жабдықтарды алып, нарықта сұранысы бар өнімдер шығарады. Табысының бір бөлігі проблемалық несиені жабуға жұмсалып, өмірлік дағды мен кәсіпті игереді. Жамбылдан кейін халық тығыз орналасқан Түркістан облысы жоспарда тұр. Бұл да банктердің қаржылай қолдауымен іске асқан игі шараға айналды.

Жаңа оқулықта Финляндия әдісі қолданылады

«Қарызсыз қоғам» жобасының құндылығы және оның қисынды аяқталуы – барлық мектептерде, колледждерде және жоғары оқу орындарында қаржылық сауат оқулықтарын әзірлеу болмақ. Бұл оқулықтарды жазарда 543 мың адамға сауалнама жүргізілді және қазіргі «Қаржылық сауат» пәнінің барлық кемшіліктері анықталды. Мысалы кей мектептерде қаржы саласына қатысы жоқ тарих, қазақ тілі, дене шынықтыру мұғалімдері сабақ береді екен. Оқу материалдары қызық емес. Мұны мектепте жүріп-ақ мобилограф, контентмейкер, СММ болып, табыс табатын оқушылар айтуда. Криптовалютаға, инвестициялық қорлар мен нарықтарға қызығатын ұрпақ өсіп келеді. Соған лайықты ұстаздар мен оқулықтар әлі жоқ.

Сондықтан Оқу-ағарту министрлігімен бірлесіп, оқулық жазатын әдіснамалық топ құрдық. Бұл топ Финляндия мен Эстония тәжірибесін алуға арнайы барып, ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қойды. PISA рейтингінде Финляндия мен Эстония қаржылық сауат бойынша әлемде жетекші орын алады. Бұл елдерде бала кезінен ақшаны қалай жұмсау керегі, қауіпсіздік қоры үйретіледі. Біз Қаржы нарығын дамыту агенттігіне 2 мамырды Қаржылық сауат күні деп белгілеу жөнінде өтініш жолдадық. Бұл күні барлық ұйымдарда қаржылық сауаттың не екені айтылса, шеберлік сағаттары, семинарлар мен ашық есік күндері өткізілсе, қаржылық сауатты қоғамға бір қадам жақындаймыз деген ойдамын.

Сонымен қатар ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі «АМАNАТ» партиясымен бірлесе отырып, «Қарызсыз қоғам» білім беру жобасының ауқымын кеңейту бойынша Жол картасын және қалаларда ашылатын жобалық кеңселердің жұмысы туралы Ережені дайындады. Жобаны жүзеге асыру үшін Астанада орталық жобалау кеңсесі және қалған облыс орталықтары мен республикалық маңызы бар 2 қалада облыстық жобалау кеңселері ашылады.

Жиын қорытындысы бойынша вице-премьер аталмыш жобаның маңыздылығын атап өтіп, орталық және жергілікті атқарушы органдардың басшыларына жобаны жүзеге асыру ісін ерекше бақылауға алып, барлық қажетті шаралар қабылдауды тапсырды. Сондай-ақ ай сайын жобаның орындалу барысы туралы мемлекеттік органдардың есебі тыңдалады.

Еске салайық, Мемлекет басшысы биылғы 1 қыркүйектегі Қазақстан халқына жолдауында «Қарызсыз қоғам» жобасының маңыздылығын және оны бүкіл ел бойынша кеңейту қажеттілігін атап өткен болатын.

«Қарызсыз қоғам» жобасының мақсаты – азаматтарға қаржылық және құқықтық білікті көмек көрсету, халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру, азаматтардың банктік несиелер мен шағын несиелер бойынша проблемалық қарыздарын шешуге көмектесу.