«Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасының негізгі бағыттары

«Жасыл Қазақстан» – Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес әзірленген Ұлттық жоба. Осы арқылы еліміз­дегі эколо­гиялық жағдайды жақ­сар­тып, ха­лық­қа қолайлы өмір сүру ортасын қалыптастыру көзделіп отыр, - деп хабарлайды Opennews.kz ақпарат агенттігі.

Орнықты дамудың 7 мақсатын көздейді
Экология, геология және табиғи ресурстар министрі Серікқали Брекешевтің айтуынша, құжат төрт негізгі бағыттан тұрады. Тұтастай алғанда, Ұлттық жобада 11 міндет қарастырылып, соған сәйкес 19 көрсеткіш және 48 іс-шара айқындалды.
«Бірінші бағыт – «Таза Қазақстан» атмосфералық ауа сапасын жақсарту, қалдық­­тарды басқару және еліміздегі су нысандарының экожүйелерін сақтау сынды негізгі экологиялық проблемаларды шешуге ықпал етеді. «Үнемді Қазақстан» бағытында табиғи ресурстарды тұрақты пайдалануға ден қойылады. Бірінші кезекте, бұл су ресурстарына және экономиканың энергия сыйымдылығын төмендетуге қатысты. «Табиғат» бағытының мақсаты – био­алуан­дықты сақтау және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамыту. Төртінші бағыт – «Экология болашағы» халықтың экологиялық білімі мен мәдение­тінің деңгейін арттыруға арналған.
Әр бағыт бойынша мемлекеттік жоспарлау жүйесінің бірінші деңгей­дегі құжаттарымен, сондай-ақ БҰҰ Орнық­ты даму мақсаттарымен өзара байланыстылығы айқындалған. Мәселен, тұрақты дамудың 17 мақсатының ішінде бұл жоба жеті мақсатты іске асыруды көздейді», деді С.Брекешев.
Еліміздің бас экологы айтқандай, «Таза Қазақстан» атмосфералық ауаның ластануын азайтуды, қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіруді, тұйық циклдегі экономиканы дамытып, тарихи ластануларды жоюды және республика аумағындағы су нысандарының экожүйелерін сақтауды көздейді. Бұл біріншіден, ластанудың деңгейі жоғары өнеркәсіп орындарының қызметі мен электр стансаларында көмірді жағумен байланысты. Осы мәселені шешу үшін ауа сапасы нашар 10 қалада 5 жыл ішінде 16 ірі кәсіпорында зиянды қалдықты 20%-ға төмендету жоспарланып отыр. Айталық «АрселорМиттал Теміртау» қалдық көлемін 54%-ға азайтуға міндетті.
Ұлттық парктердің қатары толығады
Экожүйені орнықты дамыту үшін әлемдік тәжірибе көрсеткендей, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың ауданы шамамен 10-12%-ды құрауы тиіс. Қазір Қазақстанда ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың үлесі – 9,6%. Осыған байланысты «Ұлытау» мемлекеттік ұлттық паркін және «Мерке» қорықтар табиғи паркін құру жоспарлануда.
«Сирек кездесетін және жойылып бара жатқан жануарлардың санын қалпына келтіру» міндеті шеңберінде тұран жолбарысын реинтродукциялау үшін азық базасын құру мақсатында «Іле – Балқаш» мемлеккеттік табиғи резерватында қабан, тоғай бұғысы, елік санын ұлғайту көзделген. Сондай-ақ балық ресурстарының табиғи популяциясын 224 мың тоннаға дейін ұлғайту және жерсінуі кемінде 65% болатын 2 млрд ағаш отырғызу жөніндегі іс-шаралар қарастырылған», деді министр.
Экологиялық мәдениет басты назарда
С.Брекешевтің айтуынша, «Экология болашағы» аясында орнықты даму қоға­мын құруға баса назар аударылады. Ве­домство басшысы экоқұрылым мен мә­­де­ниет деңгейін арттыру жөніндегі бағыт ұлттық жобаның базалық бағыты са­на­­латындықтан табиғатты қорғау және экологиялық сақтау іс-шаралары мен сая­са­ты бірінші кезекте экология және қор­шаған ортаны қорғау туралы базалық тү­сі­ніктері бар азаматтарға арналады. Қа­зіргі жағдай осы саладағы білім беру, оның ішінде экологиялық білім саласын­да реформалар жүргізу қажеттілігін көрсетіп отыр.

«Осы бағытта екі міндет алға қойыл­ған. Біріншіден, бұл – экологиялық аспектілерді ресми білім беру және ағарту жүйесіне біріктіру. Мектептің 6-сынып бағдарламасына таңдау бойынша жаңа курс ретінде «Экологияны» енгізіп, осы бағыттағы ағарту орталықтары же­лісін құру көзделген. Екіншіден, эко­ло­гиялық бағыттағы ақпараттық кеңістікті қалыптас­тыру. Birge-taza Qazaq­stan сынды экологиялық акциялар іске асырылады», - деді Экология министрі.

Тұтастай алғанда, жобаны іске асыру халықтың нақты кірістерінің ұлғаюына, ІЖӨ-нің 231 млрд теңгеге өсуіне ықпал етіп, 60 мыңға жуық жұмыс орны ашы­лады деп болжануда. Министр бұл жо­­ба әлеуметтік нәтижеге қол жеткі­зу­ге арналғанын жеткізді. Бұдан басқа атал­ған стратегия көлдердегі су сапасын жақсар­туға, сондай-ақ суару кезінде шы­ғын­ды азайтуға мүмкіндік береді. Сол секілді орманды аумақты 5%-ға дейін ұлғай­туға жол ашады деп сендірді жоба авторлары.
 
Жоба 2021-2025 жылдар аралығында жүзеге асырылады. Іске асыру үшін қажетті қаржыландыру көлемі 1 413 126,354 млн теңгені құрайды. Барлығы 61043 жұмыс орны құрылады, оның ішінде 830-ы тұрақты  болса, 60213 уақытша қызмет атқарады.

"Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасы 4 бағыттан және 11 міндеттен тұрады. Олар:

1. "Таза Қазақстан"

1-міндет. Атмосфералық ауа сапасын жақсарту;
2-міндет. Қалдықтарды тұрақты басқару;
3-міндет. Елдің су объектілерінің экожүйелерін сақтау;

Бұл бағыт аясында 5 жылдың ішінде 16 ірі өнеркәсіптік кәсіпорында шығарындыларды 20%-ға төмендету жоспарланып отыр. Қатты тұрмыстық қалдықтарды бөлектеп жинауға арналған 8 мыңнан астам контейнер орнату, сондай-ақ олардың үлесі мен кәдеге жаратылуын 18%-дан 34% -ға дейін ұлғайту жоспарлануда.

"Су объектілерінің экожүйесін сақтау бөлігінде "Сырдария өзені арнасын реттеу және Арал теңізінің солтүстік бөлігін сақтау" жобасының екінші кезеңін іске асыру жоспарланып отыр. Балқаш көлінің бассейнінде орналасқан өзендердің су көлемі мен өткізу қабілетін ұлғайту шаралары қарастырылған", – деді министр.

2. "Үнемді Қазақстан"

1-міндет. Суды үнемді пайдалану есебінен өнімділікті арттыру;
2-міндет. Энергия тиімділігін арттыру;

Бұл бағыт бойынша суды үнемді пайдалану арқылы өнімділікті арттыруміндеті аясында 401 арнаны реконструкциялау және 212 арнаны цифрландыру есебінен суару кезіндегі су ысырабын 4 текше шақырымға азайту жоспарлануда. Ұлттық жобада суарылатын жерлерді 600 мың гектарға ұлғайту шаралары қарастырылған.

3. "Табиғат"

1-міндет. ЕҚТА дамыту;
2-міндет. "Іле-Балқаш" МТР -де жануарлардың сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің санын қалпына келтіру;
3-міндет. Балық ресурстары мен басқа су жануарларын сақтау
4-міндет. Ормандарды сақтау және сауықтыру;

Үшінші бағыт бойынша ұласып өсуі кемінде 65%-ды құрайтын 2 млрд ағаш отырғызу, сондай-ақ сирек кездесетін және жойылып бара жатқан жануарлардың санын қалпына келтіру шараларын жүргізу жөніндегі Мемлекет басшысының тапсырмасын іске асыру көзделіп отыр. 

4. "Экология болашағы"

1-міндет. Білім беру жүйесіне экологиялық аспектілерді интеграциялау;
2-міндет. Қазақстанда экобағдарланған ақпараттық кеңістікті қалыптастыру;

Төртінші бағыт халықтың экологиялық білімі мен мәдениеті деңгейін арттыруға бағытталған. Ұлттық жобаны іске асыру халық үшін қолайлы өмір сүру ортасын құру және экологиялық жағдайды жақсарту, көлдердің суы сапасын жақсарту, сондай-ақ суару кезіндегі ысырапты азайту мүмкіндігіне баса назар аударылады.