Күріштің қауызы мен сабағынан қағаз жасамақ: Қызылордалық мамандар ғылыми жаңалық ашты

Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің ғалымдары ерекше жобаны жүзеге асырмақ. Мамандар қарапайым күріштің қауызы мен сабағынан қағаз, белсендірілген көмір және биочар алуға болатынын тәжірибе жүзінде дәлелдеді. Қазіргі уақытта химиктер бұл бағыттағы жұмыстарын жалғастырып жатыр. Stan.kz тілшісі университет зертханасында болып, ғылыми жаңалықты өз көзімен көріп қайтты.

Қызылорда – күрішті өлке. Жыл сайын облыстың шаруа қожалықтары күз мезгілінде өнімді жинап, өңдейді. Мамандар дақылдың қауызы мен сабағын күні кешеге дейін өртеп келген болатын. Алайда экологтар бұл процесстің қоршаған орта мен адам денсаулығына аса қауіпті екенін айтып, тыйым салды. Қызылордалық ғалымдар күріш қалдықтарын пайдаға жаратудың амалын тауып, бұл мәселені шешті.

"Күріштің қауызы мен сабанын өртеген кезде ауаға улы газ тарайды. Бұл газ силикоз ауруын тудыратыны ғылыми негізде дәлелденген. Сол себепті күріш қалдықтарын пайдаға асырудың жолын қарастырған едік. Көптеген тәжірибелердің нәтижесінде дақылдың қауызы мен сабанынан биочар, белсендірілген көмір мен қағаз алуға болатынына көзіміз жетті", – дейді университет профессоры Нұрбол Аппазов.

Биочар дегеніміз – топырақтың құнарлығын арттырып, сапасын жақсартатын элемент. Бұл дүниені пайдаланған күрішшілер ауыспалы егістіктен бас тарта алады екен. Ғалымның айтуынша, биочар топырақтың ылғалдылығын да көбейтіп, мол өнім алуға септігін тигізеді екен. Бұл тәжірибе Португалия және Түркия елдерінде кеңінен қолданылып келеді.

"Күріштің қауызы мен сабанынан кремний диоксидін де алуға болады. Ол үшін спектрофотометр құралы керек. Мұнан бөлек, мұнай қалдықтарын пайдалану арқылы белсендірілген көмірді алдық. Әрине, бұл дәрілік зат емес. Негізінен канализациялық су мен күріштің суын тазалауға қолданамыз. Су тапшылығы кезінде бұл өте қажет дүние. Белсендірілген көмір десиликация және делигнификация процестері арқылы алынады", – дейді химик ғалым.

"Жыл сайын облысымызда күріштен 500 мың тонна сабан қалдық ретінде қалса, қауыздың көлемі 100 мың тонна. Сол себепті бұл жобаларды жүзеге асыруда шикізаттан тапшылық болмайтыны айдан анық. Қазір біз бұл бағыттағы ғылыми жұмыстарымызды жалғастырып жатырмыз", – дейді Нұрбол Аппазов.