Мұнай-газ саласының сарапшысы Олег Червинский: туризмді дамыту – мұнайға тәуелділікті азайтудың жолы
Факт. Қазақстан Үкіметі экономиканы басты шикізат өнімі – мұнайға тәуелділіктен арылтуға бағытталған саясатты қолға алды. Ең жақын мақсат – туризм саласының ЖІӨ-дегі үлесін арттыру.
Пікір. Шикізаттық салалардың ашықтығы бастамасының (EITI) деректеріне сәйкес, 2021 жылы мұнай-газ секторы Қазақстан ЖІӨ-нің 14,1%-ын және барлық салық түсімдерінің шамамен 43%-ын қамтамасыз еткен. Бұл көрсеткіштер ел бюджетінің едәуір бөлігінің көмірсутек экспортына сүйенетінін айқын көрсетеді.
Bloomberg агенттігінің бағалауынша, 2024 жылы Қазақстан 30 миллиард баррельдік ресурс базасымен мұнай қоры бойынша әлемде 12-орында тұр. Ал British Petroleum дерегі бойынша, табиғи газдың дәлелденген қоры – 2,3 трлн текше метр, бұл әлемдік қордың 1,2%-ын құрайды. Осы көрсеткіш Қазақстанды жаһандық рейтингте 15-орынға шығарады.
Мұндай мол қорларға ие бола отырып, Қазақстан сонымен қатар әлемдік шикізат бағасының ауытқуына тәуелді. Сол себепті ел экономиканы әртараптандыру бағытын ұстанып отыр.
Almaty SuperSki жобасы
Осының жарқын мысалы – халықаралық Pas Grau International (PGI) компаниясымен бірлесіп әзірленген Almaty SuperSki жобасының таныстырылымы. Егер жоба сәтті жүзеге асса, бұл ел экономикасының тағы бір тірек саласына айналуы мүмкін. Алдын ала есеп бойынша, жоба 5 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын ашып, Алматының экологиялық әрі қысқы туризм орталығы ретіндегі имиджін нығайтады.
Мысалы, қазіргі жұмыс істеп тұрған Шымбұлақ курортына жыл сайын шамамен 1,5 миллион адам барады – бұл оның нақты өткізу қабілетінен үш есе көп. Жоғары маусымда (1–12 қаңтар аралығы) скипасс бағасы 20 мың теңгеге дейін өседі, ал бір туристтің орташа шығыны – 60–70 мың теңге. Бұл сомаға жабдықты жалға алу, тамақтану мен инструктор қызметі кіреді. Мұндай деректер тау-шаңғы туризмінің жоғары табысты сала екенін және дәстүрлі табыс көздерімен бәсекелесе алатынын көрсетеді.
Жаңа Almaty SuperSki курорты туризм ағынын қайта бөлуге, Шымбұлаққа түсетін жүктемені азайтуға және туристерге қолжетімді әрі сапалы демалыс жағдайын ұсынуға мүмкіндік береді. Бұл бағыттағы туризм экономикаға тікелей табыс әкеліп қана қоймай, қонақүй бизнесі, көлік, қоғамдық тамақтану, сауда мен қызмет көрсету салалары сияқты байланысты салалардың дамуына серпін беретін мультипликативті әсерге ие.
Қысқы туризмнің әлеуеті
Бүгінде қысқы туризм туристерге жазғы демалыстан қымбатқа түседі. Мысалы, Еуропадағы тау-шаңғы курорттарында бір күндік билет құны жақсы қонақүйдегі түнгі демалыс бағасына тең. Австриядағы тауда бір отбасының (4 адам) бір күндік сырғанауы шамамен 250 еуроны құрайды – бұған тамақтану, жабдықты жалға алу және көлік кірмейді. Алматы бұл жағынан анағұрлым бәсекеге қабілетті баға ұсына алады, әрі бай мәдениеті мен тарихының арқасында қосымша артықшылықтарға ие.
Қазақстан үшін үлгі бола алатын елдер
Мұнай мен газға бай көптеген елдер экономика трансформациясының жолына түсіп, Қазақстан үшін үлгі бола алады.
Катар. 2023 жылы бұл елге 5 миллионнан астам турист келген, туризмнің ЖІӨ-дегі үлесі – 8%. 2030 жылға қарай бұл көрсеткішті 12%-ға жеткізу жоспарланған.
Бахрейн. Елге жыл сайын 10–12 миллион турист келеді. Бұл – ел халқының санынан бірнеше есе көп. Туризм ЖІӨ-нің 6–7%-ын құрайды. Маусымдық кезеңдерде қонақүйлердің толымдылығы 95%-ға жетеді.
Сауд Арабиясы. Мұнда туризм стратегиялық сала ретінде бұрыннан дамып келеді. 27 миллион турист елге күн сайын келіп, үлкен кіріс көзіне айналып отыр.
Қорытынды
Туризмге басымдық беру – Қазақстан экономикасының болашағы үшін экономикалық тұрғыдан тиімді жол. Алматыдағы жаңа жоба – бұл экономиканы әртараптандырудың бастамасы ғана. Қысқасы, еліміздің болашағы тек мұнаймен ғана өлшенбейді.
Telegram-арна: Нефть и Газ Казахстана. Факты и комментарии (oilgazKZ)
