Сыр өңірінің диқандары күріш егуді бастады
Биыл Қызылорда облысында 195,6 мың гектарға егін егілмек, - деп хабарлайды "Opennews.kz" ақпарат агенттігі.
Жалағаш ауданының Таң ауылында егін егу науқанының басталуына орай «Дала күні – 2023» семинар-кеңесі өтті. Ауданға жұмыс сапарымен барған облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев ауыл шаруашылығы саласында атқарылған жұмыстармен танысты.
Нұрлыбек Машбекұлының жұмыс сапары Таң ауылындағы «Таң» ЖШС цехын аралаудан басталды. Консерві мен ет өнімдері шығарылатын цехта күніне 5 ірі қара мал сойылады екен. Өнімдерді өткізу жұмысы жолға қойылып жатқан кәсіпорынның жұмысына разылығын білдіріп, ондағы қызметкерлердің жай-күйімен танысты.
Облыс басшысы әрі қарай «Дала күні – 2023» семинар-кеңесі аясында ұйымдастырылған ауыл шаруашылығы техникалары мен өнімдері көрмесін тамашалады.
Суды тиімді пайдалану мақсатында облыс әкімдігі мен Австралияның «Rubicon Global» компаниясы арасында аймақтың суландыру жүйелерін автоматтандыру, цифрландыру жобасын іске асыру туралы меморандумға қол қойылды. Меморандум республикалық меншіктегі Қызылорда сол жаға магистральды каналы бойындағы (облыстағы 60% егіс көлемі орналасқан) аумақтардың суландыру жүйесін жаңғыртуды көздейді. Қазіргі кезде «Rubicon Global» компаниясы Қызылорда сол жаға магистральды (Шіркейлі) каналына зерттеу жұмыстарын жүргізіп, жобасын ұсынды.
«АлемAgro» компаниясының өнімдерімен таныстырған Болатбек Тәуіпбаевтың айтуынша, бұл компания қазір еліміздің ауыл шаруашылығына мейлінше көп көмегін тигізіп жатыр.
Біз әлемдік дәрежедегі 12 өндірушімен қарым-қатынастамыз. Шетел өнімдерін елімізге әкеліп, оларды жерсіндіріп, шаруалармен бірге жоғары өнім алуына көмектесеміз. Компанияда көптеген дақылға арналған тұқым өңдейтін препараттар, тыңайтқыштар және зиянкестерге себетін өнім түрлері бар. Жалғыз Қызылорда облысында ғана емес, еліміздің көптеген өңірінде өкілдігіміз бар. Көршілес Қырғызстан мен Өзбекстан нарығын да игерудеміз, – деді «АлемAgro» компаниясы Қызылорда филиалының өкілі.
Ыбырай Жақаев атындағы күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты басқарма төрағасының ғылыми істер жөніндегі орынбасары Жанар Жұмаділова нәтижелі жұмысымен бөлісіп, күріштің «Айсара» атты сортын жасап шығарғанын тілге тиек етті.
Көрмеге өзіміздің отандық ғалымдардың шығарған бидайдың «Зарина» сортын, арпаның «Алтын арай» сортын, күріштің бренді «Маржан» сортын, былтыр ғана өндіріске енгізілген «Сыр сұлуын» және өндіріске берілмеген жаңа өнім «Айсараны» әкеп тұрмыз. «Сыр сұлуы» (110 күн) мен «Айсара» (100 күн) – өте ерте пісетін күріш. «Сыр сұлуы» Қызылорда облысы көлеміндегі жалпы күріш егістігінің 4 пайызына – «Абал и К» компаниясында, Нұрлан Іздібаев басқаратын «Ақтөбе и К» ЖШС-сында және Тұрмағамбет, Жаңажол, Таң ауылдарында егілді. 69 центнерден өнім берді. Қазір палауды «Сыр сұлуы» сортымен басып жүрмін. Оның жылдам пісетінін, әрі су тартымдылығы жоғары екенін ерекше айтар едім, – дейді Жанар Әшірбекқызы.
Көрмеден кейін егіс алқабына жиылған көпшілік Қызылорда облысының Құрметті азаматы Жарылқасын Шәріповтің батасын алып, егін егу науқанын бастады. Жиылған жұрт Жер-анаға қолмен дән септі.
Облыс әкімі пленарлық мәжіліс алдында ерекше еңбегімен көзге түскендерді «Еңбек ардагері», «Ауыл шаруашылығы саласының үздігі», облыс әкімінің Алғыс хаты және «Қызылорда облысының Құрмет Грамотасымен» марапаттады.
Егіс алқабындағы «Дала күні» семинар-кеңесінің пленарлық мәжілісінде аймақ басшысы аграрлық саланы өркендетудің біздің өңір үшін өмірлік маңыздылығын атап өтті. Шаруалар қол жеткізген айтарлықтай жетістіктерге тоқталды.
Мемлекет басшысы еліміздің әлеуметтік-экономикалық даму мәселелері жөніндегі кеңейтілген кеңесте азық-түлік инфляциясын тұрақтандыру үшін Үкіметтің алдында агроөнеркәсіп кешенінің тұрақты өсімін қалыптастыру міндеті тұрғанын атап өтті. Осы міндетті орындаудың бірден-бір жолы – жергілікті жерде өндірілетін өнім көлемін арттыру. Биыл облыста 195,6 мың гектарға егін егуді межелеп отырмыз. Оның ішінде негізгі дақыл – күріш 83,9 мың гектарға себіледі.
Сонымен қатар, әлеуметтік маңызы бар картоп, көкөніс, бақша өнімдерін егу үшін 5 500 жергілікті тұрғынға қосымша 3 300 гектар жер дайындау жұмыстары жүргізілуде, – деді облыс әкімі.
Қызылорда облысының ауыл шаруашылығы және жер қатынастары басқармасының басшысы Талғат Дүйсебаевтың айтуынша, шаруашылықтар егіске қажетті сумен толық қамтамасыз етілген. Биылғы егілетін күріш егісіне 100 пайыз жоғары репродукциялық күріш тұқымының 9 сортын себу жоспарланған.
Шаруашылықтар қажетті минералды тыңайтқыштармен 97 пайызға, гербицидпен 21 пайызға қамтылып отыр. Облысқа көктемгі егін жұмыстарына арзандатылған бағамен (212 теңге) 2100 тонна дизель отыны берілді. Қазір оның 80 пайызы келіп тұр. Қажеттіліктер кестеге сәйкес, уақытылы жеткізілетін болады. Биылғы жылы украиндық ғалымдардың қатысуымен демонстрациялық алаң ашу жоспарланып отыр. Тиісті жұмыстар жүргізілуде. Оның мақсаты – аймақта болған су тапшылығы жағдайында жаңбырлатып, тамшылатып суару әдістерін қолдану, тыңайтқыштар мен гербицидті оңтайлы мерзімде себу. Әртараптандыру бағытында соя, күнбағыс, жүзім, бидай және күріштің бірнеше сортын тәжірибе ретінде егіп көрсету. Биылғы күріш егу науқаны күн райының қолайсыздығына байланысты өткен жылмен салыстырғанда 1-1,5 апта кеш басталды, – деді Талғат Тұрсынұлы.
Сыр елінің шаруашылығы Сырдария өзенінің суына тікелей байланысты екені белгілі. Семинар-кеңесте суға байланысты келелі мәселелер көтерілді. Атап айтқанда, биік жерге егін егу, каналдарды тазалау, су қарызын уақытылы жабу, келсімшарттарға мерзімімен отыру секілді мәселелер айтылып, облыс әкімі оларды реттеуді тапсырды. Су алу келісімшартын жасамай отырған шаруа қожалықтарының төрағаларына астындағы «Джип» көліктерін сатып болса да қарызын өтеуге кеңес берді.
Каналдардың бәрін тазалау керек, келісімшартқа уақытылы отыру керек, қарызды кейінге қалдырмай төлеу керек. Егер төлей алмайтын болсаңыздар, астарыңыздағы «Джипті» сатып төлеңіздер. Біз қызғанбаймыз, әуелі халықтың жағдайын жасаңыздар, онан кейін көлік мінесіздер ме, үй саласыздар ма, өздеріңіз білесіздер, – деді.
Бүгінде «Шардара» су қоймасында 5,03 млрд текше метр, «Көксарай» су реттегішінде 1,79 млрд текше метр су бар екен. «Арал-Сырдария» бассейндік инспекциясының мәліметіне қарағанда, 2023 жылдың вегетациялық кезеңіне 3,8 млрд текше метр су пайдалану лимиті белгіленген. Бұл былтырғы жылмен салыстырғанда 200 млн текше метрге артық.
Биылғы қыс-көктем айларында Нарын-Сырдария каскадындағы қоймалардан төменгі ағысқа жіберілген мол судың арқасында каналдар мен көлдер жүйелері, шабындықтар суландырылған. Арал теңізінің суы 18,5 млрд текше метрден 20,140 млрд текше метрге көбейген.
Қазіргі кезде агроөндірісті дамыту мақсатында ғылымның маңызы зор. Семинарда сөз алған Қазақ өсімдіктерді қорғау және карантин ғылыми-зерттеу институты басқармасының төрағасы Бақытжан Дүйсенбеков шаруа басшыларына егілген егістің тұқымына назар аударуға шақырды. Қосымша шығын шығару арқылы табысты бірнеше есеге көбейтуге болатынын көрсетті.
Семинар барысында Жалағаш ауданының әкімі Асқарбек Есжанов атқарылған жұмыстар туралы баяндады. 2022 жылы суды көп қажет ететін негізгі дақыл – күріш егістігінің көлемі 2021 жылмен салыстырғанда 1199 гектарға қысқартылған. Қысқартылған жердің орнына жоңышқа, жүгері, бидай, арпа, қант қызылшасы, соя дақылдары егілген. Аудан әкімі уақыт талабына сай суды үнемдеуге де назар аударылып жатқанын жеткізді.
Жиында жауапты мекеме басшыларына көтерілген өзекті тақырыптармен жұмыс істеуге тапсырма берілді.
Қазіргі кезде Қызылорда облысы еліміздің 90 пайызға жуығын күрішпен қамтамасыз етіп отырғаны белгілі. «Дән – диқанның дәулеті». Сырдарияны жағалай қоныстанған жұртымыз кейінгі кездері бидай, бау-бақша, жем-шөп, ет-сүт өнімдерін өндіруді, бір сөзбен айтқанда ауыл шаруашылығы өнімдерін арттыруды жақсы жолға қойып келе
жатқанына көз жеткіздік.
Қазалы ауданының диқандары да күріш егуді бастады. Күн жылынғаннан жер тырмалап, соқа-кетпенін сайлаған шаруалар биыл 6993 гектар жерге күріш дақылын егуді жоспарлап отыр. Бүгін аудан әкімі Мұхтар Оразбаев Алға ауылдық округіне қарасты «Ақмаржан» шаруа қожалығының егіс алқабында өткен «Дала күні» іс-шарасына қатысты. Бұл туралы аудан әкімінің баспасөз қызметі хабарлады.
Ең алдымен аудан басшысы аудандық мәслихат төрағасы, облыстық, аудандық мәслихат депутаттары, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы, шаруашылық құрылым басшылары, ауылдық округ әкімдері және еңбек ардагерлерімен бірге алқапқа алғашқы дән сеуіп, диқандарға сәттілік тіледі.
«Көктемнің бір күні – жылға азық» деген қағиданы берік ұстанған аудан диқандары дала қостарына ерте шығып, күріш егісінің дайындығына кірісіп кетті. Сәл кешіксе болғаны, еңбегі еш кететінін қаперден шығармайтын диқандар тамшылата тер төгіп, егіс алқаптарында таң сәріден, кеш батқанша дейін аянбай еңбек етуде. «Не ексең, соны орасың» демекші, көктемгі тынымсыз еңбектің нәтижесін күзде, жиын-терін кезінде көретініміз анық. Бүгінгі дән себу іс-шарасы баршамызға құтты болсын. Егініміз бітік, қанбамыз дәнге толсын! – деді аудан әкімі.
Мұнан соң аудан әкімі Мұхтар Оразбаевтың төрағалығымен семинар-кеңес өз жұмысын бастады. Онда аудандық ауыл шаруашылығы мен жер қатынастары бөлімінің басшысы Еркін Сейтов көктемгі егіске дайындық барысы туралы баяндады. Ал «Қазалысушар» өндірістік учаскесінің басшысы Нұрлан Әбілдаев аудан шаруашылықтарын сумен қамтамасыз ету мәселелері жайлы сөз қозғаса, «Ақмаржан» шаруа қожалығының жетекшісі Мұхтар Тәжімұратов шаруашылықтағы дайындық барысы туралы хабарлама жасады.
Аудан басшысы диқандарға күріш егу науқанын оңтайлы мерзім ішінде аяқтау үшін ұйымдастыру іс-шараларына аса мән беріп, барлық агротехникалық талаптарды қатаң сақтау қажеттігін тапсырды. Сондай-ақ, диқандардың алдағы жұмысына сәттілік тіледі.
